Dirk Martens

Dirk Martens, ‘de zwette maan’ (de zwarte man) was een belangrijke drukker en uitgever. Hij werd geboren in Aalst in een familie van Poorters. Dat waren welgestelde mensen die voldoende geld hadden om zich stadsrechten te kunnen veroorloven.

VOORAF
Die nacht was ik uitgeweest met mijn studentenvrienden in een bekend biercafé in Aalst en liep over de markt naar mijn kot in de Arbeidstraat. Het centrale standbeeld van Dirk Martens, de ‘Zwarte Man’ (‘zwette Maan’ genoemd door de Aalstenaars) zag er imposant uit.

Interview I Aalst 14 juni om 03.42u

——————–

GESPREK

Zeg Zwette Maan, waar denk jij aan als je ’s nachts op de stad neerkijkt?
Spreekt mij aan met mijn naam, snotneus. Theodoricus Martinus!

Mijn excuses, Theo. Waarom noemt men U ‘de Zwarte Man’?
De mensen uit Aalst noemen mijn standbeeld ‘de zwarte man’ omdat het edele brons al redelijk zwart is verkleurd…

Waarom is dit standbeeld eigenlijk aan u opgedragen?
Waarschijnlijk omdat ik de eerste drukker was in Vlaanderen die boeken kon drukken met een systeem van losse letters.

Zodat U daardoor boeken meer betaalbaar maakte?
Natuurlijk. Daardoor was ik ook zo populair bij de studenten he: ik bracht goedkope edities op de markt. Want het was belangrijk dat boeken door zoveel mogelijk mensen konden worden gelezen. Niet alleen door mensen van goede komaf, zoals ik.
Mijn werk was een combi van mijn humanistisch denken en mijn geslepen handelaarsgeest.

Jij kent mijn slogan toch..?
“We doen ons uiterste best U kennis en beschaving bij te brengen, door er voor te zorgen dat uit deze werkplaats U boeken bereiken, die bovendien zo min mogelijk fouten bevatten..”

Wat vond U dan zelf Uw belangrijkste verwezenlijking?
Niet zozeer mijn drukkersbedrijf. Ik denk dat ik vooral meer humanist was dan drukker (lacht). Ik hield van de Griekse en de Hebreeuwse taal, van teksten zoals Columbus’ eerste brief over zijn ontdekking van de Nieuwe Wereld.

Ik publiceerde toch meer dan vijftig boeken van Erasmus en de allereerste editie van Utopia van Thomas More. En ik was de eerste die Griekse en Hebreeuwse karakters drukte in onze Lage Landen!

Erasmus en Thomas More bleven mijn hele leven mijn belangrijkste vrienden.

Het beroemde boek ‘Utopia’ van Thomas More, spreekt mij wel erg aan.
Ja, Thomas zijn boek was bijzonder. Hij gaf vorm aan de idee van een ideale samenleving die leeft op een fictief eiland, beschreven in het verhaal van een reiziger. Utopia is opzettelijk dubbelzinnig. De Griekse woorden waarop de naam is gebaseerd, betekenen zowel ‘geen plaats’ als ‘goede plaats’.

Thomas had ook een eigen Utopia alfabet met lettertype voor dat verhaal ontwikkeld. Heel erg plezant was dat allemaal.
Trouwens dit logo met de visgraat, van Aalst.Jouwstad.be, lijkt verdacht veel op het lettertype van het alfabet van Utopia….

Waarom bent U als jonge student uit Aalst naar Venetië getrokken?
Venetië was toen, samen met Brugge één van de invloedrijkste steden in Europa. Gerardus de Lisa, afkomstig uit Gent en humanist, woonde daar ook en bij hem ontdekte ik de schone kunst van het boekdrukken.
In 1473 kwam ik terug en begon hier in Aalst mijn eerste drukatelier. In 1486 opende ik een tweede atelier in Aalst en later stichtte ik nog drukateliers in Antwerpen en Leuven.

Wat doet U nu nog plezier?
Het epitaaf dat mijn vriend Desiderius Erasmus voor mij componeerde in 1527. U kunt dat nog gaan zien: het staat boven mijn graftombe in de Sint Martinuskerk.

En waar hebt U een hekel aan?
Aan de Geuzen begot, die mannen hebben mijn volledig archief verbrand!

Heeft U misschien een boodschap voor de commercanten van Aalst?
Verkoopt de mensen degelijk gerief en verkoopt dat zoveel mogelijk. Haha.

——————–

Dirk Martens  l  Zondag 14 juni 2020  l 03.42u